Dlaczego Svalbard?

Ocieplenie klimatu Arktyki jest dobrze udokumentowane. Rok 2020 był rokiem z najcieplejszym latem w historii obserwacji na Svalbardzie, ze średnią temperaturą JJA +7.2°C, która była o 3°C wyższa od normy klimatologicznej na stacji meteorologicznej Svalbard Airport. Podczas gdy w Hornsundzie średnia dla tych samych miesięcy letnich wyniosła 4,8°C (tylko 1,2°C więcej niż lokalna norma). Najwyższą maksymalną temperaturę powietrza w historii odnotowano 25 lipca 2020 roku: +21,7°C i +16,5°C odpowiednio na lotnisku Svalbard i w Polskiej Stacji Polarnej w Hornsundzie. Co więcej, obszar lodu morskiego na Oceanie Arktycznym osiągnął drugi minimalny zasięg w historii pomiarów satelitarnych od 1979 r. (3,74 mln km² 15 września 2020 r.). Podczas gdy lato 2021 r. było chłodniejsze, a minimalny zasięg lodu morskiego w Arktyce znacznie większy, udowodniono przyspieszenie trendu ocieplenia klimatu pomimo wahań międzyrocznych.² on September 15, 2020). While the summer of 2021 was colder and the minimal Arctic sea ice extent significantly larger, acceleration of the climate warming trend is proved despite interannual variations.

Grafika 1. Złożony system atmosfera-ląd-morze w Arktyce (Svalbard). Zdjęcie: Irek Sobota, Projekt graficzny: Ela Łepkowska

Takie przyspieszenie powoduje znaczące zmiany w kriosferze Svalbardu (szybsze topnienie lodowców, rozmarzanie wieloletniej zmarzliny) i stymuluje szybszą wymianę energii między atmosferą, kriosferą i oceanem oraz transfer masy z lądu do morza. Wspomniane powyżej przykłady rozbieżności w parametrach meteorologicznych pokazują regionalne/lokalne różnice w ociepleniu klimatu, a następnie reakcję innych czynników środowiskowych. Dlatego też monitorowanie takich parametrów i reakcji środowiska musi być prowadzone w wielu miejscach na Svalbardzie. Rozmieszczenie długoterminowych stacji obserwacyjnych oraz obiektów polskich i norweskich instytucji wzdłuż całego zachodniego Svalbardu daje szansę na lepszą kwantyfikację obserwowanych zmian i ich lepsze zrozumienie.

W wyniku ocieplenia Arktyki można zaobserwować szybszą deglacjację i modyfikację krajobrazów lądowych. Ponadto środowisko morskie ulega znacznym zmianom, zwłaszcza w fiordach. Lepsze zrozumienie procesów prowadzących do takich zmian wraz z ich kwantyfikacją w celu modelowania i bardziej precyzyjnych prognoz wymaga długich serii danych z monitorowania kluczowych parametrów (jako tła) i eksperymentalnych projektów terenowych skoncentrowanych na konkretnych tematach w wielu lokalizacjach. Strategia ta jest oczywistym sposobem badania środowiska polarnego, a na Svalbardzie jest promowana i koordynowana przez SIOS, a także w ramach krajowych programów badawczych.

Długoterminowa współpraca polsko-norweska pomiędzy wiodącymi instytucjami badawczymi i operatorami infrastruktury polarnej jest zróżnicowana i zmienia się nieznacznie w czasie. Grupy badawcze z uniwersytetów i instytucji naukowych mają różne umowy z partnerami zagranicznymi związane z przygotowanymi projektami badawczymi lub wymianą studentów.